ဆောင်းရာသီကုန်ဆုံး၍ နွေဦးရာသီသို့ရောက်လာခဲ့ပြီ။ ပြောရမည်ဆိုပါက ခြောက်သွေ့သောရာသီဥတုသို့ ရောက်လာခဲ့ ပြီဖြစ်သည်။ကမ္ဘာအရပ်ရပ်တွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်တို့ ပြောင်းလဲနေကြသည်များကို တွေ့နေရသည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အပြောင်းအလဲများနှင့်အတူ ရာသီဥတုသည်လည်း ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်လာ နေသည်ကို သတိထားမိသည်။ အယ်လ်နီညိုရာသီ ဥတု၊လာနီညာရာသီဥတု ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်မှုများနှင့်အတူ ကမ္ဘာ့နေရာ ဒေသအသီးသီးတွင် ရာသီဥတုများ ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ် များဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းက အားအလွန်ကောင်းသောရာသီဥတု၏ အခြေအနေသက်ရောက်မှုကြောင့် ကမ္ဘာနှင့် အဝန်းပူပြင်းခြောက်သွေ့ခြင်းကိုရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ကမ္ဘာ့အပူချိန်အမြင့်ဆုံး ၁၅ မြို့စာရင်းတွင် ချောက်၊ မကွေး၊မင်းဘူး၊ ညောင်ဦးစသည့်မြို့များပါရှိခဲ့သည်ကိုထုတ်ပြန်ချက်များအရသိရှိခဲ့ရသည်။
မီးဘေးအန္တရာယ်
သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဆိုသည်မှာနေရာတိုင်းတွင် အချိန်မရွေးဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဆိုရာ၌ သဘာ ဝတရားကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ဘေးအန္တရာယ်များနှင့် လူတို့၏ ပယောဂကြောင့် ဖြစ်ရသော ဘေးအန္တရယ်များဟု ရှိကြသည်။ ယင်းတို့အနက် လူတို့၏ပယောဂကြောင့် ဖြစ်တတ်သောသဘာဝဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုမှာ မီးဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်သည်။ မီးဘေးအန္တရာယ်သည် နေရာဒေသမရွေး၊ အချိန်ကာလမရွေး ဖြစ်ပေါ်တတ်သည့် ဘေးအန္တရာယ်လည်းဖြစ်သည်။ မီးလောင် မှုကြောင့်လူတို့၏ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်၊နိုင်ငံတော်၏ဘဏ္ဍာ အရင်းအမြစ်များကို မျက်စိတစ်မှိတ်၊ လျှပ်တစ်ပြက်အတွင်း ဖျက်ဆီးပစ်နိုင်စွမ်းရှိသည်။မီးဘေးသည် ရန်သူမျိုးငါးပါးထဲတွင် တစ်ပါးပါဝင်သည်။ လူခိုးတော့အစုတ်ကျန်၊ မီးလောင်တော့ အပြုတ်နှံဆိုသည့်စကားလည်း ရှိသည်။မိးကိုသူခိုး၊ဓားပြထက်ဆိုးသည့်ရန်သူဟုသတ်မှတ်ပြီး မီးဘေးရှောင် မလောင်ခင်တား ဆီးရန်အမြဲပင် တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ခဲ့ကြသည်။ မီးဘေးအန္တရာယ်မှာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုဖြစ်သော်လည်း လူများ၏မ ဆင်မခြင်အသုံးပြုမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာရသောအန္တရာယ်လည်းဖြစ်သည်။မီးသည်လူများ၏ အကောင်းဆုံးမိတ်ဆွေဖြစ်သော် လည်းကြောက်စရာအကောင်းဆုံးရန်သူလည်းဖြစ်သည်။မြန်မာနိုင်ငံ နေရာဒေသအနှံ့အပြားတွင် မီးလောင်ဆုံးရှုံးမှုများကို နှစ်စဉ်ကြုံတွေ့နေရပြီး ပျက်စီးဆုံးရှုံးရမှု များကို ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။မီးဘေးအန္တရာယ်မှာရာသီဥတုမရွေးဖြစ်ပေါ်နိုင်သည့်အန္တရာယ်လည်းဖြစ်သည်။အထူးသဖြင့်လူတို့၏ပေါ့ဆမှုကြောင့်ဖြစ်တတ်ခြင်းဖြစ်ရာ မီးဘေးအန္တရာယ်နှင့်ပတ်သက်၍ မပေါ့ဆရန်လိုသည်။မြန်မာနိုင်ငံ၌ တစ်ရက်လျှင် (၄)ကြိမ်ထက် မနည်းမီးလောင်မှုဖြစ်ပွားနေပြီး လစဉ်ပြည်သူ( ၁၀ )ဦးကျော် သေဆုံးနေရသကဲ့သို့ ပျမ်းမျှဆုံးရှုံးမှုအနေဖြင့် လည်းလစဉ် (၄၁)သန်းကျော်ထိရှိနေကြောင်း မီးသတ်ဦးစီးဌာန၏ အချက်အလက်များအရသိရသည်။ ၂၀၂၄ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ မေလထိ ၄လတာကာလအတွင်း မီးလောင်မှုအကြိမ်ရေ (၇၅၁)ကြိမ်ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ တစ်ရက်လျှင်ပျမ်းမျှအားဖြင့်(၄ ဒသမ ၉၄)ကြိမ်ခန့် ဖြစ်ပွားနေကြောင်း တွက်ဆနိုင်သည်။အဆိုပါမီးလောင်မှုများကြောင့် လူ(၅၇)ဦး သေဆုံးခဲ့ရပြီး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိသူ (၆၃)ဦးရှိခဲ့ ကြောင်းသိရသည်။မီးလောင်မှုဖြစ် စဉ်များမှာ လျှပ်စစ်(၂၅၆)ကြိမ်၊ ပေါ့ဆမီး(၂၁၀)ကြိမ်နှင့် မီးဖိုမီး(၁၃၂)ကြိမ် တို့ဖြစ်ကြောင်းလည်းသိရသည်။ မီးလောင်ကျွမ်းမှုမှာနွေ၊မိုး၊ဆောင်းမဟူ သတိမထားပါက အန္တရာယ်ပေးနိုင်သည့်အရာဖြစ်ရာ အချိန် တိုင်းမှာ ရှိပါအသိ မီးသတိထားရှိကြကာ မီးဘေးအန္တ ရာယ်မဖြစ်ပွားရအောင် ကြိုတင်ကာကွယ်ထားကြရန်လိုသည်။
ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုဖောက်ပြန်ပြောင်းလဲမှုနှင့် အတူနိုင်ငံအလိုက် လူဦးရေတိုးပွားလာမှုများနှင့် စက်မှုနည်းပညာများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် လာသည်နှင့်အမျှ မီးလောင်မှုဖြစ်စဉ်များ များပြားလာသည်ကိုတွေ့နေရသည်။ မီးလောင်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ မီးသတ်ဦးစီးဌာန၏ မှတ်တမ်းများအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင်နှစ်စဉ်မီးလောင်မှုများဖြစ်ပွားလျက်ရှိရာ ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အထိ ၁၀ နှစ်တာကာ လအတွင်းမီးလောင်မှုအကြိမ်ပေါင်း ၁၈၀၀၀ ခန့်ဖြစ်ပွားခဲ့ ပြီးဆုံးရှုံးမှုတန်ဖိုး ၁၈၇ ဘီလျံကျော်ခန့်ရှိခဲ့ကြောင်းလည်းသိရ သည်။ဤစာရင်းအရ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးပျမ်း မျှအား ဖြင့်တစ်နှစ်လျှင်အကြိမ်ရေ ၁၈၀၀ ခန့်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးဆုံးရှုံးမှုအနေဖြင့်နှစ်စဉ် ၁၈ဘီလီ ယံကျော်ဆုံးရှုံးနေသည်ကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။
အချိန်တိုင်းမှာ ရှိပါအသိ မီးသတိ
မီးဆိုသည်မှာ ရန်သူမျိုးငါးပါးထဲတွင် တစ်ပါးအပါဝင်ဖြစ်ပြီး လူများနှင့် အစဉ်မပြတ်ထိတွေ့နေရသော အရာလည်းဖြစ် သည်။ထိုကြောင့် လူသားများ၏ အနီးကပ်ဆုံး ရန်သူလည်းဖြစ်သည်။ သတိမထားကြလျှင် ရာသီမရွေး၊ အချိန်မရွေး ကြုံတွေ့ နိုင်သည့်ရန်သူလည်းဖြစ်သည်။ထိုကြောင့် မိမိတို့နှင့် အနီးကပ်ရှိနေသော ရန်သူမီးဘေးအား အစဉ်အမြဲ သတိထား နေကြရန်လို သည်။သတိဆိုသည်မှာ ပိုသည်မရှိ၊ လိုသည်သာရှိသည်။
မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားရသည့် အကြောင်းရင်းများစွာရှိသည့်အနက် အများအားဖြင့် မီးကိုပေါ့ဆစွာအသုံးပြုခြင်း၊ မီးဖိုမီး နှင့်လျှပ်စစ်ဝါယာရှော့ခ်ဖြစ်ခြင်းတို့သည် အများဆုံးဖြစ်ကြောင်းသိရသည်။ ထိုကြောင့်မီးလောင် ကျွမ်းမှုများအားတားဆီးရန်မှာ ပြည်သူများ ကိုယ်တိုင်ပါဝင်ရန် လိုအပ်ကြသည်။ အိမ်တိုင်း၊အိမ်တိုင်းရှိ မိသားစုဝင်တိုင်း မီးဘေး အသိနှင့်မီးဘေးသတိရှိနေကြရန်လိုသည်။ ယခုအခါမြို့နှင့်အလှမ်းဝေးသော နေရာများအထိ လျှပ်စစ်မီးရရှိ အသုံးပြုလာနိုင် ကြပြီဖြစ်ရာ လျှပ်စစ်မီးအပူလွန်ကဲ မီးလောင်ခြင်းများမဖြစ်ရအောင်လည်း အထူးသတိထားကြရန် လိုအပ်သည်။ လျှပ်စစ် စက်ဘီးများ၊ ဘက်ထရီများ၊ ဖုန်းစသည်များကို လျှပ်စစ်ဖြင့် အားဖြည့်ရာမှ လျှပ်စစ်မီးမတော်တဆမှုများမှ တစ်ဆင့် မီးလောင် မှုများကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်ဖြစ်ရာ လျှပ်စစ်မီးသုံးစွဲခြင်းကိုလည်း သတိထားကြရန် လိုအပ်ပေသည်။ အထူးသဖြင့် လျှပ်စစ်မီးပေးရာ တွင်အချိန်မမှန်သည့် ယခုကဲ့သို့ ကာလမျိုးတွင်ပို၍ သတိထားကြရမည် ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ မီးလောင်လွယ်စေသည့် ပစ္စည်းများ ထားသိုမှုကိုလည်း အစဉ်အလေးထားကြရန် လိုသည်။ မြို့ရပ်ကွက်များ၊ ကျေးရွာများတွင် မော်တော်ဆိုက်ကယ်များ ပေါများလာ သည်နှင့်အမျှ ဓာတ်ဆီလွယ်လင့်တကူ ဖြည့်ဆည်းနိုင်သည့် ဓာတ်ဆီရောင်း အိမ်ဆိုင်ကလေးများကို မြို့ပေါ်ရပ်ကွက်များ၊ ကျေးရွာများတွင် တွေ့မြင်နေရသည်။ ပုလင်းထောင်ရောင်းချသည်ဆိုသော်လည်း၊ ဖြန့်ဖြူး ရောင်းချခြင်းလုပ်ငန်း လုပ်သည် ဆိုကတည်းက အနည်းဆုံး ဓာတ်ဆီ လေး၊ငါး၊ဆယ်ဂါလံထိသိုလှောင်ရောင်း ချသည်များဖြစ်ရာ နွေရာသီအပူရှိန်မြင့်မားလာ သည်နှင့်အမျှ မီးဘေးအန္တရာယ်ကို သတိထားကြရန်လိုသည်။ မီးမလောင်ရန်သတိထား ကိုင်တွယ်အသုံးပြုတတ် ကြရန်လိုသည်။ မီးမလောင်ရန် သတိထားကိုင်တွယ်အသုံးပြုသည့်နည်းတူ အိမ်တွင်းအိမ်ပြင်၌ မီးလောင်စေတတ် သောအရာများကို လုံခြုံသော အကာအကွယ်၊ခံနိုင်သောအနေအထားနှင့် ကြိုတင်ငြှိမ်း သတ်နိုင်သည့်မီးသတ်ပစ္စည်းများ၊ငြှိမ်းသတ်ရှောင်ရှားနိုင်မည့် ဝင်လမ်း၊ ထွက်လမ်းများကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ကာ အသင့်ပြုလုပ်ထား ကြရမည်။ ရပ်ကွက်၊ကျေးရွာများတွင် မီးသတ်ကား များဝင်လမ်း ၊ထွက်လမ်းများကို ရှင်းလင်းထားကြရန်လိုသည်။
မြို့ပေါ်ရပ်ကွက် ကျေးရွာများတွင် မီးချိတ်၊မီးကပ်များ ထားရှိစေခြင်း၊ ရေပုံး၊သဲသုံးများထားရှိစေရန် နွေရာသီရောက် တိုင်းအသိပေးနှိုးဆော်လေ့ရှိခဲ့သည်။ဖြစ်နိုင်လျှင် ကားမီးသတ်ဆေးဗူးများ ထားရှိစေရေးကိုလည်း နှိုး ဆော်တိုက်တွန်းသင့်သည်။ အိမ်တိုင်းစေ့ မဆောင်ထားနိုင်သည့်တိုင် ရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများမှ ဦးဆောင်၍ ရပ်ကွက်ဗဟိုမီးကင်းရုံများထားရှိကာ မီးချိတ်၊မီးကပ်၊ရေပုံး၊အပေါ့စား မီးသတ်စက်ကလေးများ၊ မီးသတ်ဆေးဗူးများ ထားရှိဆောင်ရွက်ထားသင့်ကြသည်။ရပ်ကွက် တိုင်း စေတနာ့ဝန်ထမ်း အရန်မီးသတ်တပ်ဖွဲ့ဝင်များရှိနေသင့်သည်။ ရပ်ကွက်လူငယ်များအနေဖြင့် လည်း အရန်မီးသတ်တပ် ဖွဲ့ဝင်များအဖြစ်ပါဝင်ခြင်းကို အလေးအမြတ်ပြု အပ် သောပရဟိတလုပ်ငန်းတစ်ခုအဖြစ်ခံယူတတ်ရန်လိုသည်။
တစ်ဦးချင်းကိုယ်စီတာဝန်
မီးဘေးအန္တရယ်တားဆီးကာကွယ်ရေးမှာ ပြည်သူတစ်ဦးချင်းစီ၏ အသိနှင့်လိုက်နာကျင့်သုံးမှုက လည်း အရေးကြီးသည်။နှစ်စဉ်မီးလောင်မှုအကြိမ်ရေနှင့်မီးဘေးအန္တရာယ်ကြောင့်ထိခိုက်ပျကိစီးဆုံးရှုံးမှုတန်ဖိုးများ လျော့ကျစေရေး အတွက်ပြည်သူလူအတွင်း မီးသတိပြုရေးနှင့် မီးဘေးကြိုတင်ကာကွယ်ရေး အသိပညာများ စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့နေအောင် ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်သွားကြရန်လိုသည်။ပြည်သူများကလည်း မီးဘေးအန္တရာယ် ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ညွှန်ကြားချက်များ၊ ထုတ်ပြန်သတိ ပေးချက်စသည်များကို လိုက်နာကျင့်သုံးခြင်းဖြင့် တာဝန်ရှိသူများနှင့်အတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွား ကြရန်လိုအပ်သည်။အထူး သဖြင့်ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်တွင်မီးသတ်ဆေးဘူးများ၊မီးသတ် နိုင်သည့်ရေ၊သဲ စသည်များ ထားကြရန်လိုသည်။ အရေးကြီးသည်မှာ မီးလောင်ပြီဆိုသည်နှင့် ကျိတ်ပြီးငြှိမ်းသတ်ခြင်းကြောင့် မီးမှာမမျှော်လင့်ဘဲ ကြီးသွားတတ်သဖြင့် မီးသတ်ဌာနကို ချက်ချင်း ဆက်သွယ်ရန်လိုသည်။ထိုကြောင့် မီးသတ်ဌာန၏အရေးပေါ်ဖုံးများကိုလည်း သိရှိထားကြရန် လိုသည်။၎င်းအပြင်လည်း ပတ်ဝန်း ကျင်ကို အကူအညီတောင်းကြရန်လည်း လိုသည်။မီးဘေးအန္တရာယ်သည် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုဖြစ်သော်လည်း လူကြောင့်ဖြစ်ရသောဘေးအန္တရယ်ဖြစ်သဖြင့် မီးကိုအသုံးပြုနေကြသောလူသားများအဖို့ မီးဘေးအန္တရာယ်ကာကွယ်ရေးအတွက် အစဉ်တစိုက် အလေထားကြရန်လိုကြောင်း တိုက်တွန်းရေးသားတင်ပြရပါသည်။
