ဆေးလိပ် နှင့် ဆေးရွက်ကြီးသောက်သုံးမှု အန္တရာယ်နှင့် ထိန်းချုပ်ရေး

လူအများ၏ကျန်းမာရေးကိုထိခိုက်စေပြီး သေဆုံးမှုများဖြစ်စေတတ်သည့် အရာများမှာ ကူးစက်တတ် သောရောဂါနှင့်မကူးစက်တတ် သောရောဂါများကြောင့်ဖြစ်သည်။ကူးစက်တတ်သောရောဂါများနှင့်မကူးစက် တတ်သောရောဂါများသည် အပြိုင်အဆိုင်ပင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနိမ့်ကျနေသောနိုင်ငံအများစု၌ နေထိုင်ကြသူများအ တွက်ကြီးမားသောအန္တရာယ်ကိုဖြစ်စေသည့်ကျန်းမာရေးဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးကြီးဖြစ်နေကြောင်းသိရသည်။၂၀၁၄ ခုနှစ်စာရင်းများအရ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသေဆုံးသူအားလုံး၏ ၅၉ ရာခိုင်နှုန်းမှာမကူးစက်တတ်သောရောဂါများ ကြောင့်ဖြစ်ကြောင်းလည်းသိရသည်။

ဆေးလိပ်၊ဆေးရွက်ကြီးကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါ

ကူးးစက်တတ်သောရောဂါများနှင့် ပတ်သက်၍ မဖြစ်ပွားအောင်ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး လုပ်ငန်းများ၊ ဖြစ်ပွားလာလျှင်လည်း ထိရောက်သောကုသမှုများဖြင့်ဆောင်ရွက်ပေးနေရသည်။ထို့အတူပင်မကူးစက်တတ်သော ရောဂါများကိုလည်း ကာကွယ်ထိန်းချုပ်သွားရန်လိုအပ်သည်။မကူးစက်တတ်သောရောဂါဖြစ်ပွားရခြင်း၏အ ကြောင်းရင်းတစ်ရပ်မှာ ဆေးလိပ်သောက်သုံးခြင်းနှင့် ဆေးရွက်ကြီးထွက် ပစ္စည်းမျိုးစုံပါဝင်သော ကွမ်းယာများ စားသုံးခြင်း၊ဆေးရွက်ကြီးငုံခြင်းစသည်များကြောင့်ဖြစ်ကြောင်းဆိုသည်။၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွက် ဆေးလိပ်သောက် သုံးမှုအများဆုံးနိုင်ငံများစာရင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည်အဆင့် ၁၉ နေရာတွင်ရှိနေခဲ့ပြီးအာဆီယံနိုင်ငံများထဲတွင် လည်းအဆင့် ၃ နေရာတွင်ရပ်တည်နေကြောင်းသိရသည်။မြန်မာနိုင်ငံ၏လူဦးရေ ၁၈ ဒသမ ၇ ရာခိုင်နှုန်းမှာဆေ းလိပ်သောက်သုံးလျက်ရှိနေပြီး ဆေးလိပ်ကြောင့်နှစ်စဉ်နိုင်ငံသား ၆၄၀၀၀ ကျော်သေဆုံးနေရကြောင်းလည်းသိရ သည်။

ဆေးရွက်ကြီးတွင်ပါဝင်သောနီကိုတင်း၊ကာဗွန်မိုနောက်ဆိုဒ်၊ကတ္တရာ(သို့မဟုတ်)ဆေးဂျီး စသည်တို့မှာ ကျန်းရေးကိုဆိုးဝါးစွာထိခိုက်စေနိုင်သောအ ဆိပ်ဓာတ်များဖြစ်သည်။ ဆေးလိပ်သောက်သုံးခြင်းကြောင့် အဆုတ်ကင်ဆာအဖြစ်များပြီး၊ အဓိကဖြစ်သောရောဂါများမှာ နှလုံးရောဂါ၊ အဆုတ်ရောဂါနှင့် ကင်ဆာရောဂါများ ဖြစ်ကြောင်း ဖြင့်လည်းသိရသည်။ ဆေးလိပ်သောက်သုံးသူများတွင် လက်နှင့်ခြေထောက်များဆီသို့ သွားသော သွေးကြောများမှာ ဆေးလိပ်သောက်သုံးမှုသက်တမ်းများလာသည်နှင့်အမျှ ကျဉ်းမြောင်းလာကာ နောက်ဆုံးတွင် (Buerger)ဘားဂါးခေါ်သွေးကြောပိတ်ရောဂါခံစားရပြီး ခြေချောင်း၊ လက်ချောင်းများကို ဖြတ်ရသည်အထိ ဖြစ်နိုင်သည်။ ဆေးလိပ်သောက်သူအမျိုးသားများအဖို့ သွေးကြောကျဉ်းပြီး လိင်အင်္ဂါသို့ သွေးလျှောက်မှုကို အဟန့်အတား ဖြစ်စေသဖြင့်အိမ်ထောင်ရေးသုခအပြည့်အဝမခံစားရခြင်း၊ သားသမ်ီးမရနိုင်ခြင်းများ ဖြစ်တတ်ကြောင်းဆိုသည်။ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များအဖို့ ကိုယ်တိုင်ဆေးလိပ် သောက်ခြင်း(သို့မဟုတ်) တစ်ဆင့်ခံ ဆေးလိပ်ငွေ့ရှူရှိုက်ရခြင်းကြောင့် ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျခြင်း၊သားအိမ်ပြင်ပ၌သန္ဓေ တွယ်ခြင်း၊ ကလေးအသေမွေးခြင်း၊ ကလေးပေါင်ချိန်မပြည့်ဘဲမွေးခြင်း၊ ကိုယ်လက်အင်္ဂါမစုံမလင်မွေးခြင်း၊ လမစေ့ဘဲမွေးခြင်း စသည်များလည်းဖြစ်တတ်ကြောင်းဆိုသည်။

ကိုယ်တိုင်ကဆေးလိပ်မသောက်ဘဲပတ်ဝန်းကျင်ရှိဆေးလိပ်သောက်သူကရှူထုတ်လိုက်သောဆေးလိပ်ငွေ့ကိုရှူရှိုက်မိသူများသည်လည်း သောက်သုံးသူအသုံးပြုသည့်စီးကရက်၊ဆေးလိပ်၊ဆေးပြင်းလိပ်၊ဆေးပေါ့လိပ်၊ ဆေးတံ စသည်တို့မှထွက်ပေါ်လာသည့်ပင်မဆေးလိပ်ငွေ့မှတစ်ဆင့်ဘေးသို့ပျံ့နှံ့သွားသောဆေးလိပ်ငွေ့ကို ရှူရှိုက် ရမိတတ်ခြင်းကြောင့် နှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာရောဂါများ၊အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများ၊ ကင်ဆာရော ဂါများ၊အလယ်နားစည်ရောဂါများနှင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ကရှူရှိုက်မိသဖြင့်မွေးလာသည့်ကလေး ဒုက္ခရာက် ခြင်းများ၊ဆေးလိပ်ငွေ့ရှူရှိုက်နေရသောကလေးငယ်များသည်သွားပိုးစားခြင်း၊သွားပေါက်ဖြစ်ခြင်း များဖြစ်တတ် ကြောင်းလည်းသိရသည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး၏ ၂၀၁၄ ခုနှစ်ခန့်မှန်းချက်အရ နှစ်စဉ်လူဦးရေခြောက်သန်းကျော်သည် ဆေး လိပ်၊ဆေးရွက်ကြီးသုံးစွဲမှုများကြောင့်ဖြစ်ပွားသည့်ရောဂါများဖြင့် သေဆုံးလျက်ရှိပြီး ၎င်းတို့အထဲတွင် ခြောက် သိန်းကျော်သည်သူတစ်ပါးဆေးလိပ်ငွေ့ကြောင့် သေဆုံးသူများဖြစ်ကြောင်းလည်းသိရသည်။ခရစ်နှစ် ၂၀၃၀ တွင်ဆေးလိပ်နှင့်ဆေးရွက်ကြီးသုံးစွဲမှုကြောင့် လူရှစ်သန်းကျော်သေဆုံးမည်ဟုခန့်မှန်းရပြီး ၎င်းအနက် ၈၀ ရာခိုင် နှုန်းကျော်သည်ဖွံဖြိုးဆဲနိုင်ငံများမှဖြစ်ကြောင်းလည်းဆိုသည်။ အာဖဂန်နစ္စတန်၊ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ဘူတန်၊ အိန္ဒိယ၊ နီပေါ၊ပါကစ္စတန်၊မောလဒိုက်နှင့်သီရိလင်္ကာနိုင်ငံစသည့်တောင်အာရှဒေသနိုင်ငံများအတွင်းနှစ်စဉ် ခန့်မှန်းခြေလူပေါင်း ၁ ဒသမ ၂သန်းခန့် ဆေးလိပ်သောက်သုံးမှုကြောင့်သေဆုံးနေကြကြောင်းတွေ့ရှိရသည်။ ယင်းဒေသ များတွင်ကမ္ဘာ့တစ်ခြားသောဒေသများကဲ့သို့အမျိုးသားဆေးလိပ်သောက်သုံးသူဦးရေမှာအမျိုးသမီး ဦးရေထက် များပြားကြောင်းဖြင့်လည်းဆိုသည်။အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင်ဆေးလိပ်ကြောင့်အမျိုးသားငါး ဦးတွင် တစ်ဦးသေဆုံး၍အမျိုးသမီး ၂၀ လျှင်တစ်ဦးသေဆုံးကြောင်းဖြင့်လည်းသိရသည်။မြန်မာနိုင်ငံတွင်မူ၂၀၁၄ ခုနှစ် လေ့လာချက်များအ ရဆေးလိပ်သောက်သုံးမှု ၂၆ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်ကိုလေ့လာတွေ့ရှိရပြီး အမျိုးသား ၄၄ ရာခိုင် နှုန်း၊အမျိုးသမီး ၈ ရာ ခိုင်နှုန်းရှိကြောင်းသိရသည်။ထို့အတူဆေးရွက်ကြီးပါသည့်ကွမ်းသုံးစွဲမှုသည်လည်း ၄၃ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပြီးအမျိုးသား ၆၂ ရာခိုင်နှုန်းနှင့်အမျိုးသမီး ၂၄ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ကြောင်းသိရသည်။
လူငယ်များနှင့်ဆေးလိပ်သောက်သုံးမှု

၂၀၂၂ ခုနှစ် ကောက်ယူချက်များအရ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင်အသက် ၁၃ နှစ်မှ၁၅ နှစ်အကြားလူငယ် ၃၇ သန်းကျော်သည်ဆေးလိပ်ကိုပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့်သောက်သုံးနေကြကြောင်း WHO ကထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ဥရောပတွင် အသက် ၁၃ နှစ်နှင့် ၁၅ နှစ်အကြားယောက်ျားကလေး ၁၁ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့်မိန်းကလေး ၁၀ ဒသမ ၁ ရာခိုင်နှုန်းဆေး လိပ်သောက်သုံးကြသည်ဟုဆိုသည်။ထို့အတူ စီးကရက်နှင့်ဆေးလိပ်ဝယ်ယူ သောက်သုံးသူ ၆၃ ရာခိုင်နှုန်း သည်အသက် ၁၈ နှစ်အောက်လူငယ်များဖြစ်ပြီး ကျောင်းသား သုံးဦးတွင်တစ်ဦး ကအိမ်တွင်ဆေးလိပ်၊ ဆေး ရွက်ကြီးသောက်သုံးကြောင်း၊ကျောင်းသား ၁၀ ဦးတွင်သုံးဦးကတားမြစ်နေရာမှာပင် ဆေးလိပ်သောက်သုံး နေကြကြောင်း၊ ၂၀၁၆ခုနှစ်ကကျန်းမာရေး ဝန်ကြီး ဌာန၊ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့်WHO တို့ ပူးပေါင်းလေ့လာ ဆန်းစစ်မှုအရ ကျောင်းသား၊ကျောင်းသူ(အသက် ၁၃ နှစ်မှ ၁၅ နှစ်အောက်)ဆေးလိပ်သောက် သုံးမှု ၁၄ ရာခိုင် နှုန်း(ဆေးလိပ် ၈ ဒသမ ၃ ရာခိုင်နှုန်း+ဆေးရွက်ကြီး ထွက်ပစ္စည်း ၅ ဒသမ ၇ ရာခိုင်နှုန်းရှိ ကြောင်းသိရသည်။
ယခုအခါဘက်ထရီအသုံးပြု၍သောက်ရသော e-cigarette ဟုခေါ်သည့်ဆေးလိပ်များကိုပါလူငယ်များ အကြားတွင်ရေပန်းစားသောက်သုံးမှုများပြားလာနေကြောင်းလည်းသိရသည်။ဥရောပတွင်ရှိသည့်ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်လူငယ်များ၏ ၁၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်းမှာ e-cigarette သောက်သုံးနေကြကြောင်း လည်းသိရသည်။ ဆေးရွက်ကြီးအစားထိုး e-cigarette တွင် ခဲနှင့်နီကယ်ဓာတ်ငွေ့များပါဝင်နေမှုကြောင့် အဆိုပါဆေးလိပ် သောက်သုံး ကြသူများသည်ကျန်းမာရေးကိုထိခိုက်စေကြောင်းဖြင့်သိရပြီးအချို့နိုင် ငံများတွင်တားမြစ်ပိတ်ပင်ခြင်း များပြုလုပ် နေပြီဖြစ်သည်။

ဆေးလိပ်ငွေ့ကင်းစင်ကမ္ဘာ

၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင်ပြုလုပ်ခဲ့သောသုတေသနစစ်တမ်းတစ်ရပ်အရမြန်မာနိုင်ငံတွင်ဆေးလိပ်နှင့်ဆေးရွက် ကြီးသောက်သုံးမှုကြောင့်နှစ်စဉ်လူဦးရေ ၆၄၀၀၀ ခန့်အသက်ဆုံးရှုံးနေရပြီးစီးပွားရေးအရနှစ်စဉ်ဆုံးရှုံးမှုတန်ဖိုး သည်မြန်မာကျပ်ငွေ ၂ ဒသမ ၆ ထရီလီယံနှင့်ညီမျှသည်ဟုတွေ့ရှိရကြောင်းသိရသည်။တစ်ဆက်တည်းမှာပင် အရွယ်ရောက်ပြီးသူများ၏ထက်ဝက်ကျော်(၅၄ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်း)သည် ဆေးလိပ်၊ဆေးရွက်ကြီးတစ်မျိုးမျိုးကို သုံးစွဲနေကြသည်ဟုဆိုရာယင်းနှင့်ဆက်စပ်၍ဖြစ်ပွားလာသောရောဂါများအတွက် ၂၀၁၆ ခုနှစ်ကကျန်းမာရေးအ သုံးစရိတ် မြန်မာငွေကျပ် ၃၀၇ ဒသမ ၄ ဘီလီယံကို နိုင်ငံတော်ကကျခံသုံးစွဲခဲ့ရကြောင်းလည်းဆိုသည်။
ပြောရမည်ဆိုပါက ဆေးလိပ်နှင့်ဆေးရွက်ကြီးထွက်ပစ္စည်းများသုံးစွဲခြင်းအတွက် မိသားစုဝင်ငွေကို ထိခိုက်စေသည်သာမက လူအများ၏ကျန်းမာရေး ကိုထိခိုက်လျက်ရှိပြီး သေဆုံးမှုကိုလည်းဖြစ်ပွားစေ တတ် သည်။အဆုတ်ရောဂါ၊ကင်ဆာရောဂါကဲ့သို့သောနာတာ ရှည်ရောဂါများကြောင့် အလုပ်အကိုင်ပျက်ပြား ကာ မိသားစုဝင်ငွေများလည်းကျဆင်းစေသဖြင့် ဆေးလိပ်၊ဆေး ရွက်ကြီးနှင့် ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်ကိုအ လေးပြု သတိထားကြရန်လိုသည်။ခရစ်နှစ် ၂၀၃၀ တွင်ဆေးလိပ်နှင့်ဆေးရွက်ကြီးသုံးစွဲမှုကြောင့်လူရှစ်သန်း ကျော် သေဆုံးမည်ဟုခန့်မှန်းရပြီး၎င်းအနက်မှ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်သည်ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများမှဖြစ်ကြောင်း၊ဆေးလိပ် နှင့်ဆေးရွက်ကြီးကပေးသောဆိုးကျိုးကြောင့် ၂၀ ရာစုတွင်လူသန်းပေါင်း ၁၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့ရပြီး ၂၁ ရာစု တွင်လူသန်းပေါင်း ၁၀၀၀ အသက်ဆုံးရှုံးမည်ဖြစ်ကြောင်းကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ထုတ်ပြန်ချက်အ ရသိရ သည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO အနေဖြင့် ဆေးလိပ်ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကိုဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ထိရောက်အောင်မြင်မှုများရှိခဲ့ပြီး အများပြည်သူနှင့်သက်ဆိုင်သည့်အဆောက်အဦအတွင်းဆေးလိပ်သောက် ခြင်းကိုဥပဒေအရတားမြစ်သည့်နိုင်ငံများတွင် မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင်အနည်းဆုံး နိုင်ငံပေါင်း ၁၅၁ နိုင်ငံရှိပြီဖြစ်ကြောင့် WHO အဖွဲ့အစည်းကြီး၏ စာရင်းအရသိရသည်။ ယခုကဲ့သို့တားမြစ်ထားသော ဥပဒေများကြောင့်ကမ္ဘာပေါ်က လူ ၁၀ ဦးတွင် ၇ ဦးခန့် (ကမ္ဘာလူဦးရေ ၆ ဒသမ ၇ ဘီလီယံ) ခန့်ကို ဆေးလိပ်မီးခိုးငွေ့ရှူရှိုက်ခြင်းအန္တရာယ် မှကာကွယ်ပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်းလည်းသိရသည်။
ဥရောပနိုင်ငံအချို့ဖြစ်သော ယူကေနိုင်ငံ၊ ကနေဒါနိုင်ငံ၊စကော့တလန်နိုင်ငံ၊ဆွီဒင်နိုင်ငံ စသည့်နိုင်ငံများ သည်ဆေးလိပ်သောက်သုံးခြင်းတားမြစ်သည့် ဥပဒေကိုတင်းကျပ်စွာ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီးနောက် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို လေ့လာသုံးသပ်မှုများပြုလုပ်ခဲ့ရာ နိုင်ငံပေါင်း ၂၁ နိုင်ငံတွင် နှလုံးအမောဖောက်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်း၊လည်ချောင်းနာခြင်း၊ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါများဖြစ်ပွားခြင်းတို့ကိုလျှော့ချနိုင်ခဲ့ ကြောင်းလည်း သိရသည်။

လူတိုင်းတာဝန်

ခြုံငုံ၍ဆိုရပါက ဆေးလိပ်၊အရက်နှင့်မူးယစ်ဆေးဝါးသုံးစွဲမှုသည် ပြည်သူများ၏ကျန်းမာရေးအဆင့် အတန်းနိမ်းကျရခြင်းအကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်သလို မကူးစက်နိုင်သောရောဂါများကြောင့်အရွယ်မတိုင်မီသေဆုံး နေရမှုများ၏အကြောင်းရင်းတစ်ရပ်လည်းဖြစ်သည်။ထိုကြောင့် ပြည်သူများ၏ကျန်းမာရေးကို အဆင့်အတန်းနိမ့် ကျစေသည့် ဆေးလိပ်၊ဆေးရွက်ကြီးသောက်သုံးမှုလျှာ့ချနိုင်ရေး၊မလိုလားအပ်ပဲ ကျန်းမာရေးအသုံးစရိတ် ကုန် ကျနေရမှုများလျှော့ချနိုင်ရေး၊လူတိုင်းကျန်းမာစွာအသက်ရှည်နေထိုင်နိုင်ရေး အတွက် ဆေးလိပ်၊ဆေးရွက်ကြီး ထွက်ပစ္စည်းများသောက်သုံးမှုထိန်းချုပ် ကာကွယ်တားဆီးခြင်း၊အသိပ ညာ ပေးခြင်း၊ထိန်းချုပ်ခြင်းများ ဆောင်ရွက်သွားကြရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

ကျွန်းသားငမန်း